|
Babylonische
ballingschap (1309-1376) |
|
CLEMENS
VI (1291 – 1342 - 1352)
- Avignon
Clemens VI, geboren als Pierre Roger de Beaufort (Maumont,
1291 - Avignon, 6 december 1352) was paus van 7 mei 1342 tot aan zijn
overlijden in 1352. Beaufort was benedictijn. In 1329 werd hij
benoemd tot aartsbisschop van Sens (1329).
Hij werd in 1330 aartsbisschop van Rouen. In 1338 werd hij kardinaal
gecreëerd van de Santi Nereo e Achilleo. In 1343 richtte hij de
Universiteit van Pisa op.
Paus Clemens kocht Avignon voor de pausen en voerde oppositie tegen
keizer Lodewijk de Beier. Tijdens de pest van de jaren 1348-1350 verleende
hij asiel aan de joden in Avignon. Hij veroordeelde de flagellanten,
die al boete doend door Europa trokken en de joden de schuld gaven van
de pest. In 1342 benoemde hij vijf van zijn neven tot kardinaal, en
in 1348 nog eens drie van zijn neven, waaronder Pierre Roger, de latere
paus Gregorius XI. Hij stierf in 1352 aan de gevolgen van nierfalen.
Bourg: Filips
de Stoute: 1342-1404
Valois: Jan de Goede: 26 avril 1319 – 8 avril 1364
Plant: Edward III: 1312,1327-1377
|
|
INNOCENTIUS
VI (1282– 1352 - 1362) - Avignon
Innocentius VI,
geboren als Étienne Aubert (Les-Monts-de Beyssac (Frankrijk),
1282 - Avignon, 12 september 1362) was paus van 18 december 1352 tot
12 september 1362.
Hij werd in 1338 bisschop van Noyon en in 1340 bisschop van Clermont.
Hij werd kardinaal in 1342. Hij was een van de pausen tijdens de Babylonische
ballingschap der pausen en verbleef dus in Avignon in plaats van Rome.
Zijn poging, in 1354, om viakardinaal Albornoz en Cola di Rienzo de
macht in Rome terug te krijgen, liep op niets uit. Wel kwam het verdrag
van Brétigny, dat voor een negenjarige onderbreking in de honderdjarige
oorlog zorgde, mede door zijn invloed tot stand.
Innocentius VI ligt begraven in het klooster van de kartuizers van Villeneuve-lès-Avignon.
Bourg: Filips
de Stoute: 1342-1404
Valois: Jan de Goede: 26 avril 1319 – 8 avril 1364
Plant: Edward III: 1312,1327-1377
|
|
URBANUS
V (1310 – 1362 - 1370) - Avignon
Urbanus V, geboren
als Guillaume de Grimoard (Grisac, rond 1310 - Avignon, 19 december
1370) was paus van 28 september 1362 tot aan zijn overlijden in 1370.
Grimoard was een benedictijn. Hij was prior van de abdij van Chirac
en pauselijk legaat in Napels, abt van de Abdij van Saint Germaine van
Auxerre in Auxerre en de Abdij van Sint-Victor in Marseille. Paus Urbanus
resideerde in Avignon tijdens de Babylonische ballingschap der pausen
(1309-1376).
In 1367 ging de paus terug naar Rome, daartoe overgehaald door Birgitta
van Zweden, Petrarca en keizer Karel IV maar na drie jaar keerde hij
terug naar Avignon.
Hoewel hij zelf geen kardinaal was bij zijn pausverkiezing, benoemde
hij onder meer zijn broer Angelic de Grimoard en de neef van paus Clemens
VI tot kardinaal.
Hij stichtte de universiteiten van Krakau, Wenen en Orléans.
Tijdens zijn bestuur werd de kloosterorde van de birgittinessen, opgericht
door Birgitta van Zweden, bevestigd.
Urbanus V stierf in 1370 na een korte ziekte. Paus Pius IX verklaarde
Urbanus V in 1870 zalig.
Bourg: Filips de Stoute:
1342-1404
Valois: Jan de Goede: 26 avril 1319 – 8 avril 1364
Karel V de Wijze: 21 janvier 1338 – 16 septembre 1380
Plant: Edward III: 1312,1327-1377
|
|
GREGORIUS
XI (1370– 1378) - Avignon, 1376 naar Rome |
|
Het
Westers Schisma 1376 - 1417 |
|
ROME
Keizer (Sigismund), Italie,
Engeland en Vlaanderen
Richard II, Henry IV en Henry V
Lodewijk van Male
Gregorius XI naar Rome
1376
Urbanus VI 1378-1389
Bonifatius IX 1389-1404
Innocentius VII 1404-1406
Gregorius XII 1406-1415
Concilie van Pisa 1409 beide pausen WEG maar
nu twee pausen in Rome!!
Alexander V 1409-1410 de Pisa lijn
Johannes XXIII 1410-1415 de Pisa lijn
|
AVIGNON
Frankrijk, Spanje, Schotland,
Corsica en Portugal
Karel V en Karel VI
Filips de Stoute
Jan zonder Vrees
Filips de Goede
Gregorius
XI gaat van Avignon in 1376 naar Rome
Clemens VII 1378-1394
Benedictus XIII 1394-1423 (1414 afgezet tijdens Concilie van Constanz)
Clemens VIII 1423-1429( vrijwillig afgetreden voor Martinus V)
|
|
|
|
GREGORIUS
XI (1330 – 1370 - 1378)
Gregorius XI, geboren als
Pierre Roger de Beaufort (Rosiers-d'Égletons (Limousin), ca. 1330
- Rome, 27 maart 1378) was paus van 1370 tot 1378.
Hij was degene die de pauselijke residentie van Avignon, waar de pausen
sinds 1309 hadden geresideerd, in 1376 terug verplaatste naar het Vaticaan.
Dit mede op aandringen van de mystica Catharina van Siëna.
Het gevolg was het Westers Schisma, dat duurde tot het Concilie van Konstanz
in 1417.
Al in 1378 werd naast de Romeinse paus Urbanus VI een tegenpaus gekozen:
Clemens VII, die weer in Avignon ging zetelen.
Bourgondie:
Filips de Stoute: 1342-1404
Valois:
Karel V de Wijze: 1338 – 1380
Karel VI de Gek 1368-1422
Plantagenets:
Edward III: 1312,1327-1377
Richard II: 1377 - 1399
Henry IV: 1399 - 1413
Henry V: 1413 - 1422
|
|
URBANUS
VI (1318 – 1378 - 1389)
-
Rome
Urbanus VI,
geboren als Bartolomeo Prignano (Napels, rond 1318 – Rome, 15 oktober
1389) was paus van 1378 tot 1389.
Bartolomeo Prignano werd in 1363 aartsbisschop van Acerenza, en daarna
vanaf 1377 aartsbisschop van Bari en cancellarius vanpaus Gregorius XI.
Toen deze laatste in 1378 overleed, kwam het Romeinse volk op straat en
eiste dat er eindelijk weer eens een Romein of op zijn minst een Italiaan
tot paus zou worden verkozen. De Italiaanse kardinalen waren echter stuk
voor stuk veel te oud om nog in aanmerking te komen. Geconfronteerd met
het ronduit agressieve volk opteerden de radeloze kardinalen uiteindelijk,
na een turbulent conclaaf van drie maanden, voor iemand buiten hun kring.
Hun keuze viel op de zachtmoedige, onopvallende en gemakkelijk te beïnvloeden
Bartolomeo Prignano, de laatste niet-kardinaal die tot paus werd gekozen.
Ze hadden gedacht hem ertoe te kunnen bewegen hun hartenwens te vervullen
en naar Avignon terug te keren, maar hadden al spoedig redenen te over
om hun beslissing te betreuren. Eenmaal op de troon, verheven boven de
adellijke kardinalen die hem vroeger nooit hadden zien staan, ontpopte
Prignano, die de naam Urbanus VI had aangenomen, zich al snel tot een
kwaadaardige tiran die razend tekeer ging en niet voor lijfstraffen terugschrok.
De overwegend Franse kardinalen, dodelijk geschrokken, zetten nu een catastrofale
ketting van gebeurtenissen in gang door hun toevlucht te nemen tot een
drastische en ongehoorde ingreep : ze verklaarden dat ze door het Romeinse
volk onder zware druk waren gezet en daardoor een verkeerde beslissing
hadden genomen, trokken openlijk de geldigheid van Urbanus' verkiezing
- en dus hun eigen handelingen - in twijfel, en kozen nog datzelfde jaar
1378 een tegenpaus,Clemens VII, de slachter van Cesena. Deze vertrok onmiddellijk
met zijn volgelingen naar Avignon, de wereld berichtend dat hij de enige
echte paus was. Urbanus VI wist zich echter te handhaven. De christelijke
wereld werd nu gedwongen te kiezen. Frankrijk, Spanje en Portugal schaarden
zich achter Clemens; Italië, het Heilige Roomse Rijk, Vlaanderen
en Engeland achter Urbanus VI. Door deze situatie ontstond het Westers
Schisma.
Urbanus' tombe in de Grotte Vaticane is een oude sarcofaag.
|
|
BONIFATIUS
IX (1356 – 1389 - 1404)
- Rome
Bonifatius IX, geboren als Piero Tomacelli (Napels, 1356 – Rome,
1 oktober 1404) was paus van 2 november 1389 tot 1 oktober1404.
Gedurende het eerste deel van zijn pontificaat resideerde de tegenpaus
Clemens VII (1378–94) in Avignon onder bescherming van de Franse
koning.
Hij stierf in 1404 na een korte ziekte. |
|
INNOCENTIUS
VII (1336– 1404 - 1406)
- Rome
Innocentius VII, geboren als Cosma dei Migliorati (Sulmona, ca. 1336 -
Rome, 6 november 1406) was paus van 17 oktober 1404 tot 6 november 1406.
Migliorati studeerde in Perugia en Padua. Paus Urbanus VI stuurde Migliorati
naar Engeland om er de Tiende te innen.
Hij werd in 1387 aartsbisschop van Ravenna, en in 1389 werd hij aartsbisschop
van Bologna en in datzelfde jaar creëer de tegenpaus Clemens VII
hem kardinaal.
Innocentius werd pas tot paus gekozen nadat hij gezworen had alles te
doen om hetWesters Schisma te beëindigen.
Tijdens zijn pontificaat was Benedictus XIII (1394-1423) tegenpaus te
Avignon. Innocentius weigerde op voorstellen van Benedictus in te gaan
om tot overeenstemming te komen.
Hij stierf plots in 1406, (volgens sommigen niet aan een natuurlijke oorzaak.
|
|
GREGORIUS
XII (1325 – 1406 - 1415)
- Rome
Gregorius kwam uit een oude patriciërsfamilie en was de zoon van
Niccolò di Pietro en Polissena. Na zijn studie theologie werd hij
aangesteld als kanunnik in de kathedraal van Venetië. Op voordracht
van de Venetiaanse senaat werd hij benoemd als diaken van de kerk van
Corona op 23 maart 1377, een post die hij zou behouden tot 1390. Hij was
tevens professor theologie aan de universiteit van Bologna.
Na diverse kerkelijke ambten werd hij op 12 juni 1405 tot kardinaal-priester
van San Marco te Rome gecreëerd. Na de dood vanpaus Innocentius VII
op 6 november 1406 vond het conclaaf plaats en op 30 november 1406 werd
hij gekozen tot paus Gregorius XII; zijn kroning vond plaats op 19 december
in de oude Sint-Pietersbasiliek.
Gregorius werd gekozen in een tijd van grote verdeeldheid binnen de Rooms-katholieke
Kerk, het Westers Schisma. Hij kon rekenen op de steun van enkele Italiaanse
prinsen en Ladislaus van Napels, die aan de paus in Rome zijn erkenning
als koning van Napels te danken had. De tegenpaus Benedictus XIII in Avignon
kende ook nog steeds een grote steun. Bij aanvang van het conclaaf was
bepaald dat het oplossen van het schisma de hoogste prioriteit was. Alle
kardinalen bij het conclaaf werd meegedeeld dat als het probleem te zijner
tijd opgelost zou worden, het aan het College van Kardinalen vrijstond
een nieuwe paus te kiezen in overeenstemming met alle nu nog strijdende
partijen. Indien nodig zou dan de paus die in 1406 gekozen werd terugtreden,
evenals de tegenpaus Benedictus (of zijn opvolger).
Na zijn verkiezing wilde Gregorius aanvankelijk toenadering zoeken tot
Benedictus XIII om samen tot een oplossing te komen. Afgesproken werd
om een bijeenkomst te organiseren in het Italiaanse Savona in Ligurië.
Het waren de familieleden van Gregorius en Ladislaus van Napels (1399-1414)
die Gregorius ervan weerhielden om af te reizen, hoewel er bij Gregorius
zelf ook de angst bestond dat hij eventueel gevangengenomen zou kunnen
worden door de rivaliserende partij.
Deze stagnatie zorgde voor onvrede bij de kardinalen, die Gregorius aan
zijn belofte tijdens het conclaaf bleven herinneren. Om de kardinalen
aan zich te blijven binden riep Gregorius XII op 4 mei 1408 een vergadering
van kardinalen in Lucca bijeen, waarbij hij hen verbood de stad te verlaten.
Om de steun aan hem te vergroten creëerde hij tevens vier kardinalen
(inclusief 2 kardinaal-nepoten, waaronder de latere paus Eugenius IV),
ondanks een andere belofte die tijdens het conclaaf was gemaakt: de nieuwe
paus zou geen nieuwe kardinalen creëren.
|
|
Concilie
van Pisa 1409 |
|
ALEXANDER
V (1340– 1409 - 1410)
Glexander V (1340 - 1410), eigenlijk Petrus van Candia of Petrus Philarges,
was tegenpaus van 26 juni 1409 tot 1410. Hij was Grieks van geboorte,
afkomstig van Kreta. Hij was lid van de Orde van de Franciscanen en
had gestudeerd aan de universiteiten van Oxford en Parijs. Voor zijn
benoeming tot paus was hij kardinaal en aartsbisschop van Milaan. In
deze hoedanigheid had hij zich sterk beijverd voor het herstel van de
eenheid van de kerk. Alexander koos zijn pauselijke residentie in Bologna.
Alexander werd tot paus benoemd op het Concilie van Pisa (1409). Dit
concilie probeerde een einde te maken aan het Westers schisma, door
de twee pausen van dat moment (Gregorius XII en Benedictus XIII) af
te zetten en Alexander als nieuwe paus te benoemen. Deze erkenden hun
afzetting niet en hadden nog voldoende steun om als paus aan te kunnen
blijven.
Zo werd Alexander een van de drie pausen die elk claimden de rechtmatige
paus te zijn. Alexander werd in zijn claims gesteund door het grootste
deel van de toenmalige Westerse christenheid, namelijk de kerk van Frankrijk,
Engeland, Bohemen en een groot deel van de Duitse bisschoppen.
Na een pausdom van slechts tien maanden overleed Alexander onverwachts
in de nacht van 3 op 4 mei 1410. Hij werd begraven in de Franciscuskerk
in Bologna. Zijn opvolger was tegenpaus Johannes XXIII (niet te verwarren
met paus Johannes XXIII die paus was in de twintigste eeuw).
Tegenwoordig wordt Alexander in de Rooms-katholieke Kerk beschouwd als
een tegenpaus. Het is opmerkelijk dat er geen officieel erkende paus
met de naam Alexander V is. Dit moge blijken uit het feit dat de eerste
paus met dezelfde naam paus Alexander VI werd genoemd.
|
|
JOHANNES
XXIII (1370 – 1410 - 1415)
Johannes XXIII (ca. 1370 - 22 december 1419), eigenlijk Balthasar Cossa,
was tegenpaus van 1410 tot 1415, in de periode van het Westers Schisma.
Hij was een Italiaan, afkomstig uit Napels. Aanvankelijk was hij een officier
in het leger van paus Bonifatius IX. Pas later werd hij geestelijke. In
1402 werd hij benoemd tot kardinaal. In deze hoedanigheid zat hij het
Concilie van Pisa voor (1409), dat bedoeld was de eenheid van de kerk
te herstellen. Het concilie zette de pausen van Rome en Avignon af (Gregorius
XII resp. Benedictus XIII) en benoemde Alexander V tot nieuwe paus, die
zijn residentie te Bologna koos. De afgezette pausen accepteerden de gang
van zaken echter niet, zodat er nu drie pausen claimden de rechtmatige
paus te zijn.
In 1410 volgde Johannes XXIII Alexander V op, die na een pausdom van tien
maanden onverwachts overleden was. Er gingen geruchten dat Johannes XXIII
hem had vergiftigd, maar dit is nooit bewezen en het is niet duidelijk
of in de bewering een kern van waarheid zit, of dat het gerucht door zijn
vele (kerk)politieke tegenstanders in de wereld is geholpen om de nieuwe
paus zwart te maken.
Middeleeuwse historici berichten van ongelooflijke schanddaden van paus
Johannes. Hij hield het met de vrouw van zijn broer en leefde met de zuster
van de kardinaal van Napels samen.
Jonge geestelijken benoemde hij in ruil voor hun liefdes diensten tot
abt van rijke kloosters.
Op weg naar het concilie van Konstanz zou hij in Bologna 300 nonnen onteerd
hebben in ruil voor een aflaat.
Johannes XXIII besteedde veel aandacht aan de politieke, wereldlijke dimensie
van het pausdom. Hij onderhield nauwe betrekkingen met koning Sigismund
van Luxemburg. Het was ook Sigismund die Johannes ertoe aanzette het concilie
van Konstanz bijeen te roepen (1414-1418). Het concilie had als belangrijkste
doel een einde te maken aan de situatie dat de kerk drie pausen kende.
Johannes XXIII verwachtte vermoedelijk dat het nieuwe concilie de besluiten
van Pisa zou bekrachtigen door Gregorius XXII en Benedictus XIII (die
beide niet deelnamen aan het concilie) af te zetten en hem als enige paus
te erkennen. Al gauw werd echter duidelijk dat de meeste deelnemers aan
het concilie vonden dat alle drie de pausen van dat moment afgezet moesten
worden, zodat er een nieuwe paus kon komen die voor alle partijen acceptabel
was. Johannes XXIII probeerde zijn positie veilig te stellen door in de
nacht van 20 maart 1415 heimelijk van het concilie weg te vluchten. Hij
hoopte dat nu er geen paus aanwezig was, het concilie ontbonden zou worden
en alles bij het oude zou blijven. Sigismund wist de verwarring echter
te bezweren en op 6 april bepaalde het concilie, in lijn met de argumenten
van de conciliaristen, dat het concilie ook zonder de aanwezigheid van
een paus bevoegd was bindende besluiten te nemen. Johannes XXIII werd
daarop achterhaald en gevangengenomen. De andere twee pausen legden onder
druk hun ambt neer. Twee jaar later werd Martinus V door het concilie
benoemd als nieuwe paus en als zodanig erkend door heel de Westerse kerk.
In 1418, nadat het concilie van Konstanz beëindigd was, gaf Martinus
V Johannes XXIII zijn vrijheid terug. Hij benoemde hem tot bisschop en
kardinaal van Toscane. Johannes overleed eind 1419, vermoedelijk op 22
december. In de Rooms-katholieke Kerk is nog lange tijd onduidelijk geweest
of Johannes XXIII (en zijn voorganger Alexander V) als paus of als tegenpaus
beschouwd moesten worden. In 1958 kwam aan de onduidelijkheid een einde
toen Angelo Giuseppe Roncalli als nieuwe paus de naam Johannes XXIII aannam
(en niet Johannes XXIV).
Daarmee kregen Alexander V en zijn opvolger definitief het predicaat tegenpaus.
|
|
Concilie
van Konstanz 1417
Johannes
XXIII ontvlucht het Concilie maar gevangen gezet tot 1418, hierna benoemd
tot bisschop
Martinus V 1417-1431, Benedictus, uit Avignon, afgezet en in ballingschap
naar Spanje
Eugenius IV (1431-1447)
Nicolaas V (1447-1455)
|
|
De
Franse koning Karel VII kondigde in 1438 de Pragmatieke Sanctie van Bourges
af, waarin de beginselen van het Concilie van Bazel(1431-1439) werden
overgenomen, in het bijzonder het primaat van het concilie boven de paus.
Daarnaast verkondigde Karel de ondergeschiktheid van de paus aan de Franse
koning inzake Franse staatszaken. De opeenvolgende pausen probeerden de
Pragmatieke Sanctie van Karel op te laten heffen, maar in 1516 werd met
het Concordaat van Bologna, dat de Franse koning Frans I sloot met paus
Leo X, definitief de zelfstandigheid van de Franse kerk verkregen.
|