LES PAPES
de ROME et d' AVIGNON

 

 

 
Babylonische ballingschap (1309-1376)

CLEMENS VI (1291 – 1342 - 1352) - Avignon
Clemens VI, geboren als Pierre Roger de Beaufort (Maumont, 1291 - Avignon, 6 december 1352) was paus van 7 mei 1342 tot aan zijn overlijden in 1352. Beaufort was benedictijn. In 1329 werd hij benoemd tot aartsbisschop van Sens (1329).
Hij werd in 1330 aartsbisschop van Rouen. In 1338 werd hij kardinaal gecreëerd van de Santi Nereo e Achilleo. In 1343 richtte hij de Universiteit van Pisa op.
Paus Clemens kocht Avignon voor de pausen en voerde oppositie tegen keizer Lodewijk de Beier. Tijdens de pest van de jaren 1348-1350 verleende hij asiel aan de joden in Avignon. Hij veroordeelde de flagellanten, die al boete doend door Europa trokken en de joden de schuld gaven van de pest. In 1342 benoemde hij vijf van zijn neven tot kardinaal, en in 1348 nog eens drie van zijn neven, waaronder Pierre Roger, de latere paus Gregorius XI. Hij stierf in 1352 aan de gevolgen van nierfalen.

Bourg: Filips de Stoute: 1342-1404
Valois: Jan de Goede: 26 avril 1319 – 8 avril 1364
Plant: Edward III: 1312,1327-1377

INNOCENTIUS VI (1282– 1352 - 1362) - Avignon
Innocentius VI, geboren als Étienne Aubert (Les-Monts-de Beyssac (Frankrijk), 1282 - Avignon, 12 september 1362) was paus van 18 december 1352 tot 12 september 1362.
Hij werd in 1338 bisschop van Noyon en in 1340 bisschop van Clermont. Hij werd kardinaal in 1342. Hij was een van de pausen tijdens de Babylonische ballingschap der pausen en verbleef dus in Avignon in plaats van Rome. Zijn poging, in 1354, om viakardinaal Albornoz en Cola di Rienzo de macht in Rome terug te krijgen, liep op niets uit. Wel kwam het verdrag van Brétigny, dat voor een negenjarige onderbreking in de honderdjarige oorlog zorgde, mede door zijn invloed tot stand.
Innocentius VI ligt begraven in het klooster van de kartuizers van Villeneuve-lès-Avignon.

Bourg: Filips de Stoute: 1342-1404
Valois: Jan de Goede: 26 avril 1319 – 8 avril 1364
Plant: Edward III: 1312,1327-1377

URBANUS V (1310 – 1362 - 1370) - Avignon
Urbanus V, geboren als Guillaume de Grimoard (Grisac, rond 1310 - Avignon, 19 december 1370) was paus van 28 september 1362 tot aan zijn overlijden in 1370.
Grimoard was een benedictijn. Hij was prior van de abdij van Chirac en pauselijk legaat in Napels, abt van de Abdij van Saint Germaine van Auxerre in Auxerre en de Abdij van Sint-Victor in Marseille. Paus Urbanus resideerde in Avignon tijdens de Babylonische ballingschap der pausen (1309-1376).
In 1367 ging de paus terug naar Rome, daartoe overgehaald door Birgitta van Zweden, Petrarca en keizer Karel IV maar na drie jaar keerde hij terug naar Avignon.
Hoewel hij zelf geen kardinaal was bij zijn pausverkiezing, benoemde hij onder meer zijn broer Angelic de Grimoard en de neef van paus Clemens VI tot kardinaal.
Hij stichtte de universiteiten van Krakau, Wenen en Orléans. Tijdens zijn bestuur werd de kloosterorde van de birgittinessen, opgericht door Birgitta van Zweden, bevestigd.
Urbanus V stierf in 1370 na een korte ziekte. Paus Pius IX verklaarde Urbanus V in 1870 zalig.

Bourg: Filips de Stoute: 1342-1404
Valois: Jan de Goede: 26 avril 1319 – 8 avril 1364
Karel V de Wijze: 21 janvier 1338 – 16 septembre 1380
Plant: Edward III: 1312,1327-1377

 
GREGORIUS XI (1370– 1378) - Avignon, 1376 naar Rome
 
Het Westers Schisma 1376 - 1417
 

ROME
Keizer (Sigismund), Italie, Engeland en Vlaanderen
Richard II, Henry IV en Henry V
Lodewijk van Male

 

Gregorius XI naar Rome 1376
Urbanus VI 1378-1389
Bonifatius IX 1389-1404
Innocentius VII 1404-1406
Gregorius XII 1406-1415
Concilie van Pisa 1409 beide pausen WEG maar
nu twee pausen in Rome!!
Alexander V 1409-1410 de Pisa lijn
Johannes XXIII 1410-1415 de Pisa lijn

AVIGNON
Frankrijk, Spanje, Schotland, Corsica en Portugal
Karel V en Karel VI
Filips de Stoute
Jan zonder Vrees
Filips de Goede

Gregorius XI gaat van Avignon in 1376 naar Rome
Clemens VII 1378-1394
Benedictus XIII 1394-1423 (1414 afgezet tijdens Concilie van Constanz)
Clemens VIII 1423-1429( vrijwillig afgetreden voor Martinus V)

 

 

GREGORIUS XI (1330 – 1370 - 1378)
Gregorius XI, geboren als Pierre Roger de Beaufort (Rosiers-d'Égletons (Limousin), ca. 1330 - Rome, 27 maart 1378) was paus van 1370 tot 1378.

Hij was degene die de pauselijke residentie van Avignon, waar de pausen sinds 1309 hadden geresideerd, in 1376 terug verplaatste naar het Vaticaan. Dit mede op aandringen van de mystica Catharina van Siëna.
Het gevolg was het Westers Schisma, dat duurde tot het Concilie van Konstanz in 1417.
Al in 1378 werd naast de Romeinse paus Urbanus VI een tegenpaus gekozen: Clemens VII, die weer in Avignon ging zetelen.

Bourgondie:
Filips de Stoute: 1342-1404

Valois:
Karel V de Wijze: 1338 – 1380
Karel VI de Gek 1368-1422
Plantagenets:
Edward III: 1312,1327-1377
Richard II: 1377 - 1399
Henry IV: 1399 - 1413
Henry V: 1413 - 1422

URBANUS VI (1318 – 1378 - 1389) - Rome
Urbanus VI, geboren als Bartolomeo Prignano (Napels, rond 1318 – Rome, 15 oktober 1389) was paus van 1378 tot 1389.
Bartolomeo Prignano werd in 1363 aartsbisschop van Acerenza, en daarna vanaf 1377 aartsbisschop van Bari en cancellarius vanpaus Gregorius XI. Toen deze laatste in 1378 overleed, kwam het Romeinse volk op straat en eiste dat er eindelijk weer eens een Romein of op zijn minst een Italiaan tot paus zou worden verkozen. De Italiaanse kardinalen waren echter stuk voor stuk veel te oud om nog in aanmerking te komen. Geconfronteerd met het ronduit agressieve volk opteerden de radeloze kardinalen uiteindelijk, na een turbulent conclaaf van drie maanden, voor iemand buiten hun kring. Hun keuze viel op de zachtmoedige, onopvallende en gemakkelijk te beïnvloeden Bartolomeo Prignano, de laatste niet-kardinaal die tot paus werd gekozen. Ze hadden gedacht hem ertoe te kunnen bewegen hun hartenwens te vervullen en naar Avignon terug te keren, maar hadden al spoedig redenen te over om hun beslissing te betreuren. Eenmaal op de troon, verheven boven de adellijke kardinalen die hem vroeger nooit hadden zien staan, ontpopte Prignano, die de naam Urbanus VI had aangenomen, zich al snel tot een kwaadaardige tiran die razend tekeer ging en niet voor lijfstraffen terugschrok. De overwegend Franse kardinalen, dodelijk geschrokken, zetten nu een catastrofale ketting van gebeurtenissen in gang door hun toevlucht te nemen tot een drastische en ongehoorde ingreep : ze verklaarden dat ze door het Romeinse volk onder zware druk waren gezet en daardoor een verkeerde beslissing hadden genomen, trokken openlijk de geldigheid van Urbanus' verkiezing - en dus hun eigen handelingen - in twijfel, en kozen nog datzelfde jaar 1378 een tegenpaus,Clemens VII, de slachter van Cesena. Deze vertrok onmiddellijk met zijn volgelingen naar Avignon, de wereld berichtend dat hij de enige echte paus was. Urbanus VI wist zich echter te handhaven. De christelijke wereld werd nu gedwongen te kiezen. Frankrijk, Spanje en Portugal schaarden zich achter Clemens; Italië, het Heilige Roomse Rijk, Vlaanderen en Engeland achter Urbanus VI. Door deze situatie ontstond het Westers Schisma.
Urbanus' tombe in de Grotte Vaticane is een oude sarcofaag.

BONIFATIUS IX (1356 – 1389 - 1404) - Rome
Bonifatius IX, geboren als Piero Tomacelli (Napels, 1356 – Rome, 1 oktober 1404) was paus van 2 november 1389 tot 1 oktober1404.
Gedurende het eerste deel van zijn pontificaat resideerde de tegenpaus Clemens VII (1378–94) in Avignon onder bescherming van de Franse koning.
Hij stierf in 1404 na een korte ziekte.

INNOCENTIUS VII (1336– 1404 - 1406) - Rome
Innocentius VII, geboren als Cosma dei Migliorati (Sulmona, ca. 1336 - Rome, 6 november 1406) was paus van 17 oktober 1404 tot 6 november 1406. Migliorati studeerde in Perugia en Padua. Paus Urbanus VI stuurde Migliorati naar Engeland om er de Tiende te innen.
Hij werd in 1387 aartsbisschop van Ravenna, en in 1389 werd hij aartsbisschop van Bologna en in datzelfde jaar creëer de tegenpaus Clemens VII hem kardinaal.
Innocentius werd pas tot paus gekozen nadat hij gezworen had alles te doen om hetWesters Schisma te beëindigen.
Tijdens zijn pontificaat was Benedictus XIII (1394-1423) tegenpaus te Avignon. Innocentius weigerde op voorstellen van Benedictus in te gaan om tot overeenstemming te komen.
Hij stierf plots in 1406, (volgens sommigen niet aan een natuurlijke oorzaak.

GREGORIUS XII (1325 – 1406 - 1415) - Rome
Gregorius kwam uit een oude patriciërsfamilie en was de zoon van Niccolò di Pietro en Polissena. Na zijn studie theologie werd hij aangesteld als kanunnik in de kathedraal van Venetië. Op voordracht van de Venetiaanse senaat werd hij benoemd als diaken van de kerk van Corona op 23 maart 1377, een post die hij zou behouden tot 1390. Hij was tevens professor theologie aan de universiteit van Bologna.
Na diverse kerkelijke ambten werd hij op 12 juni 1405 tot kardinaal-priester van San Marco te Rome gecreëerd. Na de dood vanpaus Innocentius VII op 6 november 1406 vond het conclaaf plaats en op 30 november 1406 werd hij gekozen tot paus Gregorius XII; zijn kroning vond plaats op 19 december in de oude Sint-Pietersbasiliek.
Gregorius werd gekozen in een tijd van grote verdeeldheid binnen de Rooms-katholieke Kerk, het Westers Schisma. Hij kon rekenen op de steun van enkele Italiaanse prinsen en Ladislaus van Napels, die aan de paus in Rome zijn erkenning als koning van Napels te danken had. De tegenpaus Benedictus XIII in Avignon kende ook nog steeds een grote steun. Bij aanvang van het conclaaf was bepaald dat het oplossen van het schisma de hoogste prioriteit was. Alle kardinalen bij het conclaaf werd meegedeeld dat als het probleem te zijner tijd opgelost zou worden, het aan het College van Kardinalen vrijstond een nieuwe paus te kiezen in overeenstemming met alle nu nog strijdende partijen. Indien nodig zou dan de paus die in 1406 gekozen werd terugtreden, evenals de tegenpaus Benedictus (of zijn opvolger).
Na zijn verkiezing wilde Gregorius aanvankelijk toenadering zoeken tot Benedictus XIII om samen tot een oplossing te komen. Afgesproken werd om een bijeenkomst te organiseren in het Italiaanse Savona in Ligurië. Het waren de familieleden van Gregorius en Ladislaus van Napels (1399-1414) die Gregorius ervan weerhielden om af te reizen, hoewel er bij Gregorius zelf ook de angst bestond dat hij eventueel gevangengenomen zou kunnen worden door de rivaliserende partij.
Deze stagnatie zorgde voor onvrede bij de kardinalen, die Gregorius aan zijn belofte tijdens het conclaaf bleven herinneren. Om de kardinalen aan zich te blijven binden riep Gregorius XII op 4 mei 1408 een vergadering van kardinalen in Lucca bijeen, waarbij hij hen verbood de stad te verlaten. Om de steun aan hem te vergroten creëerde hij tevens vier kardinalen (inclusief 2 kardinaal-nepoten, waaronder de latere paus Eugenius IV), ondanks een andere belofte die tijdens het conclaaf was gemaakt: de nieuwe paus zou geen nieuwe kardinalen creëren.

 
Concilie van Pisa 1409

ALEXANDER V (1340– 1409 - 1410)
Glexander V (1340 - 1410), eigenlijk Petrus van Candia of Petrus Philarges, was tegenpaus van 26 juni 1409 tot 1410. Hij was Grieks van geboorte, afkomstig van Kreta. Hij was lid van de Orde van de Franciscanen en had gestudeerd aan de universiteiten van Oxford en Parijs. Voor zijn benoeming tot paus was hij kardinaal en aartsbisschop van Milaan. In deze hoedanigheid had hij zich sterk beijverd voor het herstel van de eenheid van de kerk. Alexander koos zijn pauselijke residentie in Bologna.
Alexander werd tot paus benoemd op het Concilie van Pisa (1409). Dit concilie probeerde een einde te maken aan het Westers schisma, door de twee pausen van dat moment (Gregorius XII en Benedictus XIII) af te zetten en Alexander als nieuwe paus te benoemen. Deze erkenden hun afzetting niet en hadden nog voldoende steun om als paus aan te kunnen blijven.
Zo werd Alexander een van de drie pausen die elk claimden de rechtmatige paus te zijn. Alexander werd in zijn claims gesteund door het grootste deel van de toenmalige Westerse christenheid, namelijk de kerk van Frankrijk, Engeland, Bohemen en een groot deel van de Duitse bisschoppen.
Na een pausdom van slechts tien maanden overleed Alexander onverwachts in de nacht van 3 op 4 mei 1410. Hij werd begraven in de Franciscuskerk in Bologna. Zijn opvolger was tegenpaus Johannes XXIII (niet te verwarren met paus Johannes XXIII die paus was in de twintigste eeuw).
Tegenwoordig wordt Alexander in de Rooms-katholieke Kerk beschouwd als een tegenpaus. Het is opmerkelijk dat er geen officieel erkende paus met de naam Alexander V is. Dit moge blijken uit het feit dat de eerste paus met dezelfde naam paus Alexander VI werd genoemd.

JOHANNES XXIII (1370 – 1410 - 1415)
Johannes XXIII (ca. 1370 - 22 december 1419), eigenlijk Balthasar Cossa, was tegenpaus van 1410 tot 1415, in de periode van het Westers Schisma.
Hij was een Italiaan, afkomstig uit Napels. Aanvankelijk was hij een officier in het leger van paus Bonifatius IX. Pas later werd hij geestelijke. In 1402 werd hij benoemd tot kardinaal. In deze hoedanigheid zat hij het Concilie van Pisa voor (1409), dat bedoeld was de eenheid van de kerk te herstellen. Het concilie zette de pausen van Rome en Avignon af (Gregorius XII resp. Benedictus XIII) en benoemde Alexander V tot nieuwe paus, die zijn residentie te Bologna koos. De afgezette pausen accepteerden de gang van zaken echter niet, zodat er nu drie pausen claimden de rechtmatige paus te zijn.

In 1410 volgde Johannes XXIII Alexander V op, die na een pausdom van tien maanden onverwachts overleden was. Er gingen geruchten dat Johannes XXIII hem had vergiftigd, maar dit is nooit bewezen en het is niet duidelijk of in de bewering een kern van waarheid zit, of dat het gerucht door zijn vele (kerk)politieke tegenstanders in de wereld is geholpen om de nieuwe paus zwart te maken.
Middeleeuwse historici berichten van ongelooflijke schanddaden van paus Johannes. Hij hield het met de vrouw van zijn broer en leefde met de zuster van de kardinaal van Napels samen.
Jonge geestelijken benoemde hij in ruil voor hun liefdes diensten tot abt van rijke kloosters.
Op weg naar het concilie van Konstanz zou hij in Bologna 300 nonnen onteerd hebben in ruil voor een aflaat.

Johannes XXIII besteedde veel aandacht aan de politieke, wereldlijke dimensie van het pausdom. Hij onderhield nauwe betrekkingen met koning Sigismund van Luxemburg. Het was ook Sigismund die Johannes ertoe aanzette het concilie van Konstanz bijeen te roepen (1414-1418). Het concilie had als belangrijkste doel een einde te maken aan de situatie dat de kerk drie pausen kende. Johannes XXIII verwachtte vermoedelijk dat het nieuwe concilie de besluiten van Pisa zou bekrachtigen door Gregorius XXII en Benedictus XIII (die beide niet deelnamen aan het concilie) af te zetten en hem als enige paus te erkennen. Al gauw werd echter duidelijk dat de meeste deelnemers aan het concilie vonden dat alle drie de pausen van dat moment afgezet moesten worden, zodat er een nieuwe paus kon komen die voor alle partijen acceptabel was. Johannes XXIII probeerde zijn positie veilig te stellen door in de nacht van 20 maart 1415 heimelijk van het concilie weg te vluchten. Hij hoopte dat nu er geen paus aanwezig was, het concilie ontbonden zou worden en alles bij het oude zou blijven. Sigismund wist de verwarring echter te bezweren en op 6 april bepaalde het concilie, in lijn met de argumenten van de conciliaristen, dat het concilie ook zonder de aanwezigheid van een paus bevoegd was bindende besluiten te nemen. Johannes XXIII werd daarop achterhaald en gevangengenomen. De andere twee pausen legden onder druk hun ambt neer. Twee jaar later werd Martinus V door het concilie benoemd als nieuwe paus en als zodanig erkend door heel de Westerse kerk.
In 1418, nadat het concilie van Konstanz beëindigd was, gaf Martinus V Johannes XXIII zijn vrijheid terug. Hij benoemde hem tot bisschop en kardinaal van Toscane. Johannes overleed eind 1419, vermoedelijk op 22 december. In de Rooms-katholieke Kerk is nog lange tijd onduidelijk geweest of Johannes XXIII (en zijn voorganger Alexander V) als paus of als tegenpaus beschouwd moesten worden. In 1958 kwam aan de onduidelijkheid een einde toen Angelo Giuseppe Roncalli als nieuwe paus de naam Johannes XXIII aannam (en niet Johannes XXIV).
Daarmee kregen Alexander V en zijn opvolger definitief het predicaat tegenpaus.

 

Concilie van Konstanz 1417

Johannes XXIII ontvlucht het Concilie maar gevangen gezet tot 1418, hierna benoemd tot bisschop
Martinus V 1417-1431, Benedictus, uit Avignon, afgezet en in ballingschap naar Spanje
Eugenius IV (1431-1447)
Nicolaas V (1447-1455)

 

 

De Franse koning Karel VII kondigde in 1438 de Pragmatieke Sanctie van Bourges af, waarin de beginselen van het Concilie van Bazel(1431-1439) werden overgenomen, in het bijzonder het primaat van het concilie boven de paus. Daarnaast verkondigde Karel de ondergeschiktheid van de paus aan de Franse koning inzake Franse staatszaken. De opeenvolgende pausen probeerden de Pragmatieke Sanctie van Karel op te laten heffen, maar in 1516 werd met het Concordaat van Bologna, dat de Franse koning Frans I sloot met paus Leo X, definitief de zelfstandigheid van de Franse kerk verkregen.