Untitled Document

LES BOURGUIGNONS:
Filips de Schone (1478-1506)
X
Johanna van Aragon (1479 - 1555)

Filips, bijgenaamd de Schone (Brugge, 22 juli 1478 - Burgos, 25 september 1506) was de zoon van Maximiliaan van Oostenrijk en van Maria van Bourgondië.
Erfenis
Toen zijn moeder Maria van Bourgondië in 1482 stierf, werd hij als vierjarige kleuter troongerechtigd, maar zijn vader oefende tijdens zijn minderjarigheid het regentschap over de Nederlanden uit. Filips werd opgevoed te Mechelen bij zijn (stief)grootmoeder Margaretha van York en onderging de invloed van de inheemse adel. Dat bleek heel duidelijk toen hij in 1494 meerderjarig werd verklaard en persoonlijk het bewind in handen nam.
Beleid
Hij was van 1482 tot 1506 vorst van de Bourgondische Nederlanden. Van meet af aan stemde hij zijn beleid af op het verdedigen van de belangen van de Nederlanden en het bewaren van de neutraliteit in de toenmalige Frans-Engelse tegenstellingen. Hierdoor week hij af van de politieke lijn van zijn vader Maximiliaan, die steeds een harde anti-Franse houding had aangenomen, maar die zich na zijn aanstelling tot keizer (1493) niet meer met de Nederlanden bemoeide.
Met de Engelsen sloot Filips in 1496 een handelsverdrag dat Engeland toeliet vrij aan lakenhandel te doen in de Nederlanden (uitgezonderd in Vlaanderen). Met de Fransen kwam hij op goede voet door aan koning Karel VIII leenhulde te brengen voor Vlaanderen en Artesië.
Bovendien sloot hij met Frankrijk in 1498 het Verdrag van Parijs af, waarmee hij definitief afzag van de herovering van Bourgondië en van zijn aanspraken op Gelre.

Filips de Schone was de laatste vorst uit het huis van Bourgondië die de Nederlanden persoonlijk regeerde. Hij zette er de centralisatiepolitiek van zijn voorgangers voort, o.m. door de Grote Raad definitief te Mechelen te vestigen (1504).
Having, as a young prince, met Philip the Handsome at the court of Henry VII, the future King Henry VIII of England regarded him as providing a model of leadership towards which he aspired.

KAART

Op 20 oktober 1496 trad hij in de Sint-Gummaruskerk in Lier in het huwelijk met Johanna van Castilië, dochter van de katholieke Koningen Ferdinand van Aragón en Isabella I van Castilië.
Dit huwelijk, waaruit in 1500 de latere Karel V werd geboren, kreeg in de loop van hetzelfde jaar een grote politieke betekenis, toen Johanna als gevolg van verschillende omstandigheden erfdochter van Aragón en Castilië werd. In 1497 stierf immers de enige troonopvolger van Spanje, Juan. Door deze gebeurtenis zou Filips (ooit) de heerser worden over Oostenrijk, de Nederlanden en gans Spanje.
Voor Filips gingen de belangen van zijn dynastie ineens zwaarder wegen dan die van de Nederlanden en in zijn beleid kwam een plotselinge ommekeer.
De neutraliteitspolitiek werd vervangen door een duidelijke Fransgezinde houding, o.m. door een huwelijksovereenkomst die Filips in 1501 liet sluiten tussen zijn anderhalf jaar oude zoon Karel en Claude, dochter van koning Lodewijk XII. Filips bracht ook een toenadering tot stand tussen zijn vader Maximiliaan en de Franse koning (Verdrag van Blois, 1504), waarbij beide vorsten het eens werden over het tussen hen betwiste hertogdom Milaan.

Het huwelijk
Zijn huwelijk vond plaats in 1496 in Lier, waarmee de basis gelegd werd voor een meer dan tweehonderd jaar durende verbintenis tussen de Nederlanden en Spanje.
Het huwelijk was een gebeurtenis op zich. Vanuit Spanje werd de bruid uitgestuurd, vergezeld van 20.000 personen en 130 schepen onder andere bestaande uit kamerheren, hofdames, pages, kamervrouwen, lijfknechten, thesauriers, grootmeesteressen en bedienend personeel. De vloot vertrok uit Laredo op 30 juli 1496 met bestemming Zeeland.
Er was 85.000 pond gerookt vlees mee, 50.000 haringen, 1.000 kippen, 6.000 eieren en 400 vaten wijn. Tijdens de twee maanden durende reis gingen er een paar schepen verloren tijdens stormweer.
In Antwerpen wachtte Johanna een grandioze ontvangst en een officiële plechtigheid. Op 19 oktober nam ze haar intrek in Lier. De volgende dag arriveerde Filips vanuit Tirol, waar hij met zijn vader op jacht was.[1] Amper hadden de toekomstige echtelingen één blik uitgewisseld, of de vonk sloeg over. Tegen elk hofetiquette in liep het koppel zwijgend - ze spraken immers elkaars taal niet - de deur uit en lieten de verstijfde hovelingen achter voor wat ze waren. Ze gingen samen gewoon op zoek naar een priester. Toen ze die vonden beval Johanna hem om hen ter plekke in de echt te verbinden, zomaar midden op een Lierse straat. Zonder op hun gevolg te letten begaven de jongelui zich op een drafje naar de voor hen voorziene woning, (het tegenwoordige "Hof van Aragon") en draaiden de deur achter zich dicht.
De volgende dag kwamen zij buiten en werden zij tijdens een luisterrijke plechtigheid voor een tweede keer in de echt verbonden. Het huwelijk werd gevolgd door een hofbal, volksfeesten en een gigantisch banket, er werd 1.200 liter wijn geconsumeerd. Het aantal toeschouwers was zo groot dat op zeker ogenblik een brug over de Nete instortte door overgewicht met als gevolg tal van dodelijke slachtoffers en gewonden.

Koning van Castilië
Eind november 1504 overleed Filips' schoonmoeder Isabella, en terwijl zijn schoonvader Ferdinand koppig het regentschap voor zich opeiste, liet Filips zich te Brussel tot koning van Castilië uitroepen. In 1506 vertrok hij naar Spanje om zijn rechten te laten gelden. Na een moeilijke reis - een zware storm dreef o.m. het schip naar Engeland - belandde hij dan toch in Spanje, waar zijn schoonvader hem niet zonder slag of stoot als koning van Castilië wilde erkennen. Op 15 juli 1506 werd hij echter ook officieel door de Cortes erkend als Filips I, koning-gemaal van Castilië, naast Ferdinands dochter Johanna als koningin.
Dood
Nauwelijks drie maanden later overleed Filips de Schone, in mysterieuze omstandigheden. Boze tongen beweren wel eens dat hij werd vermoord.
Het was namelijk niet gepland dat hij koning zou worden van Spanje, want de kroonprins, Juan, was nog maar pas op jonge leeftijd gestorven, waardoor de kroon toevallig in zijn handen kwam gevallen.
De koning van Aragon, Ferdinand kon het maar moeilijk verkroppen dat deze vreemdeling die reeds heerser zou zijn over de Nederlanden en Oostenrijk ook de macht zou verwerven over Spanje.
Het blijft uiteraard speculatie.

Zijn vrouw Johanna, blijft verbijsterd achter en sluit zich sinds de dood van haar man volledig af van de wereld, soms ronddolend met de kist van haar man, wat later leidde tot de naam 'Johanna de waanzinnige'. Toch bleef ze haar titel (theoretisch) behouden tot haar dood in 1555.
Onder het regentschap van Maximiliaan I van het Heilige Roomse Rijk, zijn grootvader, zal de jonge Karel V van het Heilige Roomse Rijk de heerschappij krijgen over de Lage Landen, en na de dood van van Ferdinand II .van Aragon in 1516 ook die over Spanje. Het Spaans-Habsburgse rijk zal voor lange tijd de machtigste fractie van het Europese continent worden.
Het praalgraf van Filips en Johanna bevindt zich in de Koninklijke Kapel naast de Kathedraal van Granada.

Kinderen:
Eleonora (15 november 1498 - 25 februari 1558), koningin van Portugal (door haar huwelijk met Emanuel I) en Frankrijk (door haar tweede huwelijk met Frans I van Frankrijk)
Karel V (24 februari 1500 - 21 september 1558) keizer van het Heilige Roomse Rijk en koning van Spanje, trouwde met Isabella van Portugal
Isabella (18 juli 1501 - 19 januari 1526), koningin van Denemarken door haar huwelijk met Christiaan II
Ferdinand I (10 maart 1503 - 25 juli 1564), keizer van het Heilige Roomse Rijk, trouwde met Anna van Bohemen
Maria (18 september 1505 - 18 oktober 1558), koningin van Hongarije door haar huwelijk met Lodewijk II, vanaf 1530 landvoogdes der Nederlanden
Catharina (14 januari 1507 - 12 februari 1578) koningin van Portugal door haar huwelijk met Johan III